Historia Parafii św. Jadwigi w Wilczynie

Urywki z dziejów kościoła i Parafii Rzymskokatolickiej w Wilczynie

Parafia w Wilczynie powstała prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku. Być może, założył ją biskup poznański Mikołaj I, który był biskupem w latach 1267-1278. Był on rzecznikiem kanonizacji św. Jadwigi, wyniesionej na ołtarze w roku 1267 i prawdopodobnie nadał kościołowi w Wilczynie jej wezwanie. Pierwszą historyczną wzmiankę o istnieniu parafii w Wilczynie zawiera dokument z roku 1298, w którym biskup poznański Andrzej Zaremba określił granice czterech archidiakonatów wielkopolskiej części swej diecezji.

Dalszą wzmiankę o Wilczynie spotykamy w przywileju Kazimierza Wielkiego z roku 1350, kiedy to król zwolnił mieszkańców włości biskupich od ciężarów prawa polskiego.

Z Wilczyny pochodził prawdopodobnie sługa arcybiskupa poznańskiego Jarosława, niejaki Tomasz z Wilczyny, wymieniany w dokumentach w roku 1348.

Do parafii zaliczano w XVI wieku wsie: Koszanowo, Młynkowo, Podrzewie, Sękowo i Wilczynę oraz będącą własnością Nałęczów-Szamotulskich wieś Pietrsko zwaną póżniej Piersko. W Piersku w 1382 roku mieszkał szlachcic Mikołaj z Pietrska /Petrski/, w 1580 roku – szlachcic Stanisław Prusinowski, w 1717 roku szlachcic Jan Czekanowski, a u schyłku XVIII wieku – Jerzy Trąmpczyński. Około 1887 roku właścicielką majątku ziemskiego była Konstancja z Łąckich Mierzyńska. W 1510 roku właścicielem wsi był szlachcic Wincenty Świdwa.

Początkowo kościół był z drzewa, a po spaleniu zbudowano około połowy XVI w. murowany kościół późnogotycki w kształcie czworoboku, którego mury do dziś się zachowały. Kościół konsekrował w roku 1578 biskup sufragan poznański Jan Węgorzewski. Kościół otrzymał wtedy wezwanie Wszystkich Świętych i św. Jadwigi. Kościół posiadał dzwon odlany w roku 1574. Do dziś zachowały się dwa piękne kielichy mszalne, w które wyposażono kościół na przełomie XVI i XVII wieku. Jeden z nich, ozdobiony pięknym renesansowym ornamentem, ufundował w 1597 roku Wojciech z Buku, drugi w roku 1615 – Stanisław Koralewski. Kościół posiada też monstrancję wieżyczkową z figurkami Matki Boskiej, św. Piotra, św. Pawła, św. Stefana i św. Jadwigi z połowy XVII wieku oraz srebrny pacyfikał w kształcie krzyża również z tej samej epoki.

Znajdujące się obecnie w kancelarii parafialnej w Wilczynie akta parafii dostarczają szeregu wiadomości źródłowych o wyglądzie kościoła i jego otoczeniu w ubiegłych wiekach. W roku 1682 w kościele były cztery ołtarze: Matki Boskiej, św. Stanisława biskupa męczennika, św. Jadwigi i św. Krzyża. W roku 1725 był jeszcze piąty ołtarz św. Antoniego.  W ołtarzu głównym wisiał w roku 1682 obraz Matki Boskiej Wniebowziętej, u stóp której klęczała św. Jadwiga z rzeszą różnych osób. Był to prawdopodobnie ten sam obraz, który obecnie wisi w głównym ołtarzu. Obraz, zdaniem historyków sztuki, pochodzi z połowy XVII wieku, przysłonięty był srebrną sukienką z drugiej połowy XVII wieku. Obraz przypomina dzieła Bartłomieja Strobla, malarza nadwornego Władysława IV, który pracował również w Wielkopolsce. Być może, że to właśnie ten obraz wymieniany jest już też w protokole wizytacji z 1641 roku. Już w  XVII wieku obraz Matki Boskiej ozdobiony był srebrem i klejnotami, a przy nim wisiały liczne wota.

W początkach  XIX wieku, w roku 1805 w kościele znajdowały się trzy ołtarze: ołtarz główny Najświętszej Marii Dziewicy, po lewej ołtarz św. Jadwigi, a po prawej ołtarz św. Antoniego. Z roku 1805  zachował się też obszerny opis kościoła. Z opisu tego dowiadujemy się, że kościół był murowany, 32 łokcie długi i 16 łokci szeroki, dachówką rynienkowatą pokryty. Od strony północnej przymurowana była zakrystia i kruchta sklepiona, gontami / szkudłami / pokryta. Wokół kościoła był cmentarz, wielokrotnie w ciągu lat poszerzany. Na tym cmentarzu grzebano wszystkich zmarłych aż do roku 1903, kiedy to założono nowy cmentarz przy drodze Duszniki-Pólko. Na północ od kościoła była na cmentarzu dębowa dzwonnica z trzema różnej wielkości dzwonami.

Do końca XIX  wieku w kościele podejmowano tylko niewielkie prace remontowe m.in. w 1786 roku. W roku 1820 kościół naprawiono i wybielono, a w roku 1844 i 1855 ponownie kościół wyreperowano.

Dopiero pod koniec XIX wieku  ks. Wincenty Kałkowski podjął wielkie prace budowlane. W latach 1894 – 1895 znacznie powiększono kościół przez dobudowanie od wschodu transeptu  i prezbiterium. Rozbudowany kościół konsekrował w roku 1895 biskup sufragan Edward Likowski.

W początkach XX wieku kierownik szkoły w Wilczynie Sylwester Dezór ufundował gipsową pietę wraz z grotą, która znajduje się do dziś w kościele.

Na krótko przed wybuchem drugiej wojny światowej, w 1939 roku wybudowano nową wyższą dzwonnicę i Dom Parafialny, który przeznaczono na dom starców i mieszkanie dla zakonnic. Dom ten poświęcił dnia 29.06.1939 roku prymas Polski kardynał August Hlond w asyście biskupa Walentego Dymka. Przy budowie Domu Parafialnego czy dzwonnicy, w trakcie robót ziemnych wykopano urny.

W czasie okupacji niemieckiej aresztowano w dniu 14.03.1940 roku ks. Proboszcza Józefa Białego i więziono go w obozach koncentracyjnych: Buchenwald, Dachau, Mauthausen. W Domu Parafialnym i na plebani zorganizowano internat i szkołę dla młodzieży hitlerowskiej.

W roku 1945, po wkroczeniu w dniu 24 stycznia wojsk radzieckich, kościołem i parafią zarządzał aż do powrotu w dniu 23.09.1945 roku ks. Białego – ks. Kazimierz Mazur. Po powrocie ks. Biały nabył w roku 1948 trzy dzwony spiżowe w miejsce dzwonów zabranych przez Niemców.

Kolejny proboszcz ks. Szklarek – Trzcielski sprowadził do parafii i od dnia 15.08.1969 roku osadził w skrzydle plebani Dom Zakonny Sióstr Świętej Rodziny z Bordeaux, a w roku Arcybiskup Poznański odłączył od parafii wieś Koszanowo i przyłączył ją do pobliskiej parafii w Pniewach, a z dniem 01.04.1976 roku wieś Piersko przyłączono do parafii w Bytyniu. Tym samym, po raz pierwszy chyba od siedmiuset lat, dokonała się zmiana grani parafii.

Z najnowszej historii należy wspomnieć, iż w roku 2002 został położony nowy dach na całym kościele, a w roku 2008 odbyła się renowacja wnętrza kościoła.